Ömer Şan
Kendi anlatımıyla, 12 Eylül öncesinde Ordu’nun Fatsa ilçesine giremeyen 12 Eylül darbesinin baş mimarı Kenan Evren’in, darbeye gerekçe gösterdiği, Fatsa’nın eski Bağımsız ve devrimci Belediye Başkanı Fikri Sönmez, Fatsa’ya bağlı Kabakdağı Köyündeki Mezarı başında anılacak.
Yol arkadaşları, dostları ve sevenleri tarafından ölümünün 32. yılında da unutulmayarak, 6 Mayıs Cumartesi günü anılacak olan Fikri Sönmez, 4 Mayıs 1985’te, 12 Eylül faşist darbesi sonrasında tutuklu bulunduğu Amasya Cezaevinde geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetmişti.
Devrimci Yol’un bağımsız adayı olarak, 14 Ekim 1979’da, Ordu’nun Fatsa ilçesinde, halkın büyük desteği sonucu, Belediye Başkanı seçilen ve Belediye Başkanı olarak yaptıklarıyla Türkiye’nin hala önemli siyasi isimleri arasındaki yerini koruyan Fikri Sönmez (Terzi Fikri), ölümünün 32. yılında sevenleri, yol arkadaşları ve köylüleri tarafından, 6 Mayıs Cumartesi günü mezarı başında bir kez daha anılmaya hazırlanıyor.
Sönmez’in Tutuklanması!
1980 öncesi Fatsa’daki belediye başkanlığı döneminde yaptığı çalışmalarla adını tüm Türkiye’ye duyuran ve Fatsa’yı Fatsalılarla birlikte yöneterek, bir yerel yönetim deneyimini hayata geçiren Fikri Sönmez’in bu başarılı çalışması ülkenin büyük bölümünde ses getirdi.
Bu çalışmalarının rahatsızlık yaratması üzerine 11 Temmuz 1980’de ilçeye ‘Nokta Operasyonu’ yapılarak Sönmez ve arkadaşları 12 Eylül askeri darbesinden önce gözaltına alınarak cezaevine konuldular.
Can Yücel Yazdı
Yaklaşık 35 yıl önce Fatsa’da yaptığı belediye çalışmaları hala konuşulan Fatsa eski Belediye Başkan Fikri Sönmez hakkında Can Yücel, şunları yazıyordu:
“Terzi Fikri öyle bir giysi dikti ki Fatsa’ya
O Gürcü öyle bir gürledi ki arkadaşlarıyla
Noktalar, noktalı virgüller, askeri operasyonlar
Kimseler çıkaramaz Fatsa’nın sırtından!
Emek hakkının sımsıcak çıplaklığını.”
Halk Meclisi Kurdu
Devrimci Yol desteğiyle, 14 Ekim 1979’da yapılan seçimlerde bağımsız olarak seçime giren Terzi Fikri, Ordu’nun küçük ilçesi Fatsa’da CHP, AP ve MSP’nin iki katı oy alarak başkanlığa seçildi.
Tüm Türkiye’de gözlerin çevrildiği Fatsa’da ilk iş olarak, Halk ve Kent Meclisleri kuran Terzi Fikri’nin sloganı ise, “Çamura, rüşvete ve karaborsaya son”du. Ancak Fatsa halkıyla birlikte yaptıkları uygulamalar Ankara’yı rahatsız etti.
Demirel ve Evren
Dönemin Başbakanı Süleyman Demirel’in, “Çorum’u, Maraş’ı bırakın Fatsa’ya bakın” demesi, Ankara’nın duyduğu rahatsızlığın bir kanıtı gibiydi.
Bunun ardından ise dönemin Genel Kurmay Başkanı ve Faşist cuntanın başı Kenan Evren, “Orada Terzi Fikri diye biri çıkmış. Devlet benim diyor. Komite kurmuş. Fatsa’yı o komite yönetiyor. Ne yapılıp, yapılmayacağının kararını halk veriyor. Veya halk adına o komite. Yani kararı devlet vermiyor. Devlet otoritesi sıfır. Devletin kanunları Fatsa’da işlemiyor” diyordu.
Ve Nihayetinde Terzi Fikri, darbeden kısa süre önce 11 Temmuz 1980’de Bakanlar Kurulu’nca alınan, küçük terör odaklarına baskınlar yapılmasına ilişkin karar gereğince, 300 kişiyle birlikte gözaltına alındı.
Operasyon Nasıl Yapıldı
Operasyon bizzat Kenan Evren tarafından yönetilmişti. Operasyondan önce Fatsa AP, CHP ve MSP ilçe başkanlarının yaptıkları “Fatsa’da komünist işgal yoktur. Fatsa’da ateş ile barut yok, böylesine huzurlu bir yerde olay çıkartmayı istemek niye?” açıklamaları operasyonu durduramadı. Sokağa çıkma yasağı konulan Fatsa askerler ve faşistler tarafından mahalle mahalle, ev ev, oda oda arandı. İnsanlar kadın erkek ayırımı yapılmadan hakaretlere uğradı, dövüldü, işkenceye uğradı. Maskeli muhbirlerin işaret ettiği kişiler gözaltına alındı. Gözaltına alınanların sayısı kısa sürede 400’e ulaştı.
11 Temmuz günü gözaltına alınan ve Fatsa Davası olarak bilinen davada yargılanmaya başlanan Sönmez, 4 Mayıs 1985 günü cezaevinde kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Fatsa ise her zaman sosyalist bir yerel yönetim deneyimi olarak görüldü ve Türkiye’nin ilk komünü olarak tarihe geçti.
