Sami Özçelik
Artvin

Artvin, 3 bin yıl öncesine kadar yerleşim tarihçesi bulunan çok önemli bir ildir. Doğası, kültürü, ve tarihiyle  çok zengin bir potansiyele sahip olduğu için. “ALTERNATİF TURİZMDE ALTERNATİFSİZ İL”  olarak nitelenmektedir. Tarihi kiliseleri, camileri ve baraj göleti altında kalan bin 500 yıllık kümbetleri, tarihi taş köprüleri, kaleleriyle adeta açık hava müzesi görünümü veriyor.

DSC_0842

Bunlardan birisi de Yusufeli- Tekkale’de bulunan 4 Kilisedir. Ortaçağ döneminden beri ayakta durabilen Artvin’in Yusufeli ilçesi Tekkale köyündeki bu tarihi eser yetkililerden ilgi bekliyor binlerce yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği Bu tarihi eseri Tekkale köylüleri de turizm için bu tarihi eseri herkes tarafından sahip çıkılmalı denildi.

Kilise, plan açısından Barhal Kilisesi’ne benzemektedir. Yöredeki Ortaçağ Dönemi manastır oluşumunu en iyi biçimde yansıtmaktadır. Manastır kompleks bir  yapı olup; Kilise, Trapeza ve Seminer Odası ile bu  yapı topluluğunun güneydoğusunda ayrı olarak inşa edilen Şapel’den oluşmaktadır. Manastır dört farklı yapıdan oluştuğu için, tarihi kaynaklarda olduğu gibi, günümüzde de “Dört Kilise” olarak anılmaktadır. Kilise, Manastırın odak noktasını teşkil eder ve üç neftli bazilika planlı olup dıştan 28.40×18.65 m ölçülere sahiptir. Kilisenin doğu cephesi düşey olarak iki farklı yükseklikten, yatay olarak da üç kademeli bölümden oluşmaktadır.

TEK_5014

Ortada apsis, yanlarda ise pastoforion odalarının bu yöndeki yüzeylerini içermektedir. Üçgen alınlıklı bölüm iki kademeli, yuvarlak kemerli arkadlarla hareketlendirilmiştir. Cephede simetrik olarak düzenlenmiş yuvarlak kemerli dikdörtgen formlu pencereler bulunmaktadır. Cephenin her iki yanında Prothesis ve diakonikon düzenlenmiştir. Kuzey cephe iki katlı olarak karşımıza çıkar. Alt kat kuzey yan nef ve prothesis, üst kat ise orta nefin bu yöndeki yüzeylerinden meydana gelmiştir. Batı cephe genel düzenlenmesi, doğu cephesiyle aynıdır.

Ancak, buradaki cephenin alt bölümüne, dikdörtgen planlı narteks eklenmiştir. Cephe her üç nefin bu yöndeki yüzeylerinden oluşmaktadır. Yapının güney cephe düzenlemesi tümüyle kuzey cepheyle aynıdır. Orta nef çift pahlı, yan nefler ise, tek pahlı çatı ile örtülmüştür. Yapının tüm çatısı bozulmuştur. Özellikle orta nefin güney kanadı en çok etkilenen bölümdür. İç mekânda simetrik olarak yerleştirilen sekiz haçvari serbest paye üç nefe ayrılmıştır. Ortadaki nef daha geniş ve yüksek yanlardaki birbirine eşit ölçülere sahiptir. Orta nef beşik tonozla örtülmüştür.

Nefin doğusunda dikdörtgen planlı bema yer alır. Bemayı yarım daire şeklinde apsis çevreler. Apsis dışa taşıntı yapmadan, yarım kubbe ile vurgulanmıştır. Apsisin iki yanında ikişer kattan oluşan, düzenlemeleri aynı olan dikdörtgen planlı pastoforion odaları bulunmaktadır. Alt kattan seyyar birer merdivenle çıkılan üst kat pastoforion mekânlarının her biri ikişer dikdörtgen planlı, birer ise armudi formlu hücrelere sahiptir.

SAMSUNG DIGITAL CAMERA

Yapı, çeşitli nedenlerden dolayı, tahribe uğramıştır. Yapıda, zengin olmasa da, bir bölümü günümüze ulaşan freskli ve doğal boyadan oluşan süslemelere rastlanmaktadır. Cephede kabartma olarak yapılan süslemeler, geçme şeklindeki çeşitli geometrik ve bitkisel motiflerden oluşmaktadır. Kilisenin süsleme açısından önem arz eden freskleri tüm olumsuzluklara rağmen, günümüze ulaşmıştır ve apsiste yer almaktadır. Aziz Nino’nun olabileceği vurgulanan elinde bazilikal planlı bir Kilise ile birlikte sunulan fresko hâlâ canlılığını Muhafaza etmektedir.