Tarihi Eser Olarak Tescilli Kemer Köprünün Bir Ayağı Yol Genişletmesi İçin Yıkıldı…

Ömer Şan

           Doğu Karadeniz Bölgesinde HES’lere karşı yaşam savunucuları, köylüler ile çevre örgütlerinin verdiği mücadele ile taşocakları ve dere ıslah çalışmaları da bölgedeki doğal yaşamı tehdit ediyor.

            Bu çalışmalarla birlikte başlatılan ve Samsun’dan Sarp’a kadar olan bölgedeki illerin yaylalarını birbirine bağlayacağı savıyla geliştirilen 2 bin km’nin üzerindeki uzunluğa sahip Yeşil Yol adlı çalışma kapsamında bölgenin bütün vadi ve yaylalarını adeta bir virüs gibi kaplayan yol yapım çalışmaları da çeşitli katliamlara neden oluyor.

            Yargı Kararları ve Bilirkişi raporlarıyla, ‘doğal yaşam alanlarına geri dönüşümsüz zararlar verdiği’ ortaya konan bu çalışmalar aynı zamanda bölgede ender rastlanan tarihi ve kültürel yapılara da geri dönüşümsüz zarar verdiği kaydediliyor.

            Tarihi Köprü Tıraşlandı

          Rize’nin Çayeli İlçesine bağlı Sezon Vadisinde, yaylaya çıkan yollardaki genişletme çalışmaları nedeniyle birçok ağacın kesildiği, tarım arazilerine zarar verildiği iddia edilirken; yol çalışmaları sırasında yaklaşık 200 yıllık bir tarihi köprüye de zarar verildi.

            Olayı kamuoyuna duyuran CHP Çayeli İlçe Bilişim Sorumlusu Turgut Yazıcı, “Senoz Vadisi Büyükdere akarsuyu üzerinde bulunan, atalarımıza yüzyıllardır ulaşım hizmeti veren, eşsiz mimarisi, güzelliği ile paha biçilmez tarihi köprümüz yol genişleme çalışmaları sonucunda yıkılma riski ile karşı karşıya getirilmiştir. Tarihi köprümüze yapılan bu sorumsuz müdahalenin sorumluları kim yada kimlerdir. Devletin yetkili organları yanlış yapılan bu işe neden müdahale etmemiştir? Tarihi eser niteliğindeki bir yapıta bu denli zarar vermeden bu işlemin yapılma imkanı kesinlikle vardır, bulunmalıdır” dedi.

“Keyfiliğin ve kolaycılığın bu kadarına pes doğrusu” diyen Yazıcı, Rize Valiliği, Çayeli Kaymakamlığı ve ilgili makamları derhal göreve davet ederek, aksi taktirde konu hakkında ilgili makamlara suç duyurusunda bulunacaklarını kaydetti.

          Koca Bir Geçmiş!

            Duruma sosyal medya hesabından kemer köprünün yıkık fotoğrafını paylaşarak tepki gösteren Av.Ateş Hatinoğlu ise, “Senoz’da yol genişletme çalışmasında tıraşlanan tarihi taş köprü. Kaç yüzyıl önce kimler nasıl, ne zorluklarla inşa etmişler kim bilir. Üzerinden yüzlerce yıldır kimler geçmiştir kimler. O taşlara acısıyla tatlısıyla ne hatıralar kazınmıştır. İnsanlıktan çıktığımızın fotoğrafı bu. O taşlara sinmiş koca bir geçmişin gözyaşlarını fark edebilenlere ne mutlu” ifadelerini kullandı.

            TEMA’dan da Tepki

            Bölgedeki organik üretim çalışmaları içerisinde yer alan ve vadideki HES’lere karşı da önemli yargı kararları alan ve aynı zamanda TEMA Vakfı Rize Temsilcisi olan Ahmet ALi Kork da, Doğal SİT Alanı olma özelliği taşıyan bir vadide son 20 yılda yürütülmekte olan taş ocağı, HES, yol genişletme, orman istihsali gibi çalışmalarda hiçbir koruma anlayışı gözetilmediğine dikkat çekti.

            Bu çalışmalarla birlikte Senoz Vadisinin doğal yapısına geri dönüşümsüz zararlar verildiğine dikkat çeken Kork, “Tarihi eser olarak tescilli olan yapılar devletin ilgili kurumlarının korumasındadır. Yapılacak herhangi bir çalışmada bu tarz tarihi yapıların öncelikle gözetilip korunması, mevcut yasaların amir hükmü olmasına rağmen maalesef iş makinesi operatörlerinin insafına kalmaktadır. Tarihi eser olarak tescilli Kaptanpaşa girişindeki Taş Kemer Köprü’de ortaya çıkan sonuç bu anlayışın ürünüdür. Asıl yanlış olan işin kolayına kaçıp yol güzergahının köprü ayaklarına bu denli yakından geçirilmiş olmasıdır. Sevindirici olan ise konuyla ilgili olarak, HES ve taşocaklarında olduğu gibi Senoz halkının tepkisini dile getirip, ilgili kurumların konuyla ilgili harekete geçmiş olmasıdır. Günübirlik çıkarları ret edip gelecek nesillerin hakkını gözetme adına tarihine, doğasına sahip çıkan Senoz halkını kutluyoruz” şeklinde ifadeler kullandı.

           Kaymakam ‘Tehlike Yok’ Dedi!

            Çayeli Kaymakamı Mehmet Öztürk ile Karayolları Rize Şube Müdürü Ercan Çiçek köye giderek tarihi kemer köprü temelinde incelemelerde bulundu, yetkililerden bilgi aldı.

            Tarihi köprünün bulunduğu yerde dolgu yapılacağı için yol çalışması esnasında köprünün uç kısmındaki taşların bir kısmında düşmeler meydana geldiğini belirten Öztürk, “Yolun seviyesi ile köprünün ayağı hemen hemen aynı olacağı ve bağlantısının yapılacağından köprüde herhangi bir tehlikeli durum söz konusu değildir. Tarihi köprülerin bakım ve onarımı Karayollarının sorumluluğunda bulunmaktadır ve daha önceden de köprünün sağlamlaştırmasını yapmıştır. Kaymakamlık olarak bizler de herhangi bir olumsuz bir durum olmaması için durumun takipçisi olacağız kimse endişe etmesin” diye konuştu.

            Çayeli merkeze 19 kilometre mesafede, Senoz Vadisindedir. Etkileyici görüntüsüyle dikkat çeken köprü, Tolenis veya Kestanelik adlarıyla da anılır. Uzundere köprüsü, Kalyoncu Hacı Sabit ve Ahmet Efendi tarafından hayır amacıyla Pazar’ın Suçatı (Apso) köyünden olan köprü ustasına yaptırılmıştır.

            Eski adı Mesahor olan Kaptanpaşa girişinde bulunan köprünün, Kaptanpaşa-Çataldere İncesu Yaylasından, Erzurum İspir tarafına giden tarihi ticaret yolu üzerinde olması dikkat çekmektedir. Kemer kısmı merdivenlerle döşenmiştir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı ve ayakları doğal kayalara oturtulmuştur. Dere yatağından 14 metre yüksekliğe, 30 metre uzunluğa ve 2,9 metre genişliğe sahip Köprü, Anıtlar Kurulu tarafından Kültür Varlığı olarak tescil edilmiştir.