Sosyal Medyada çokça sorulan bir soru var bu günlerde.
Varlık kuyruğu nedir, ne demektir, nasıl olur? diye soruyorlar.
Anladığım ve bildiğim kadar bu soruyu yanıtlamaya çalışacağım. Merak edenler pür dikkat okurlarsa faydalanacaklarından eminim.
Eskiden, bizim oralarda kız isteme ritüelleri bu gün künden çok farklıydı. Birbirini tanımayan ailerden, biri diğerinden kız isteyecek olursa, kız ve oğlan taraflarıları bir birini saraflamaya adam gönderirlerdi. Bu aile bireylerinden biri olabileceği gibi güvenilir bir yakın da olabilirdi .
Saraflama demek; IMF’nin bu gün kredi vereceği ülke için yaptığı ekonomik ve mali denetimi gibi bir denetim yapmak demekti.
Kız istemek, bu gün olduğu gibi öyle kızla oğlanın anlaşması üzerine, çat kapı gidip, Allah’ın emrini anmakla olmuyordu. Kız, oğlan hiç birbirini tanımadan, hatta birbirinin varlıklarından bile habersizken aileler kendi aralarında görüşür, iş belli bir kıvama eriştikten sonra gençler haberdar edilirdi.
Önce oğlan tarafı kız evine iki ailenin de ortak tanıdığı birisini gönderirdi. O kişi gelip “filanlar kızınızı oğullarına istemek için size gelmek istiyor” diye bir çıtlatıverirdi. Oğlan tarafı bu çıtlattırıverme işinden önce mali denetim işini çaktırmadan bitirmiş olurdu bile.
Onlar ortaya çıkıp kız tarafına adam gönderince, denetim sırası kız tarafına gelmiş demekti. Kız tarafı derhal bir denetim müfettişi bulur, oğlan tarafına gönderirdi.
Her iki tarafın müfettişlerinin görevi bu gün İMF müfettişlerinin yaptıklarından daha karmaşık ve ağırdı. Ailenin maddi varlığının tesbit için ahırın ardından işe başlarlardı. Aile varlığının ilk ölçütü ahrın ardındaki ahbun (bok) tu! Bu yüzden giden müfettiş işe ahırın ardındaki bok miktarını tahmin etmekle başlardı. Önce orada kaç metreküp ahbun (bok)var, onu tahmin ederdi. Kış başlayalı (yani hayvanlar kapalı yerde beslenmeye başlayalı) kaç gün olmuştu. Bir güne kaç metreküp ahbun düşerdi, bu kadar ahbunu bir günde kaç hayvan sıçardı. Tahmin edilirdi. Bu da yetmez bu tahminlerin; mevsim kışsa hayvanlar ahırdan sulanmak için dışarı bırakıldığında diğer mevsimlerde de otlağa salınmak üzre ahırdan çıkarlarken çaktırmadan tek tek sayılarak sağlaması yapılırdı.
Ayrıca ahbun (bok) miktarı ile koyun varlığını tesbit etmek mümkün değildi, çünkü koyun boku dışarı dökülmezdi. O, koyunlara yattıkları yerde döşek görevi yapardı. Koyunları yattıkları yerden çıkarken tek tek saymakda mümkün değilldi ama en azından hepsini bir arada görüp sayısal toplam hakkında bir fikir edinmesi de gerekirdi. Ne kadar büyük ve küçükbaş hayvan varsa, o kadar da zenginlik var demekti..
Tabiiki mal davar denetimi ile bu iş bitmezdi. Ev içindeki varlıklar nelerdi. Kaç kat yün yatağı var. Kaç tane bakır güğümü var. Terekde, işkafta dizili kap kacak ne kadar, kaç takım? O zamanlar hiçbir aile evini dayayıp döşemezdi. Ama yinede evlerde hali, kilim, cecim, hasır varlıkları da gözden geçrilirdi.
Ailenin temizlik alışkanlığı nasıl? Bu daha çok gaz lambasının şişe temizliği ile ölçülürdü.
Bu kadar sıkı denetime rağmen halkımız kendi yaratıclığı ile müfettişleri atlatmasını bilirdi. Bu durumlarda fakir aileler, bu denetimlerin yapılacağı günleri tahminle; o günlerde ahırlarına komşulardan aldıkları (inek, öküz, koyun, keçi) hayvanları denetim geçinceye kadar kendi ahırlarında besler, (bu durumda hayvan sayısı ile bok arasında bir mütenasipsizlik tesbit edilirse çok uyanık müfettişler ahırda yakın zamanda komşulardandan ahıra getirilmiş hayvan olduğunu farkedebilirlerdi) yine komşulardan aldıkları kap kaçaklarla terek ve işkafları dolu tutarlard. Yataklıklar da komşulardan alınan yataklarla şişirilirdi.
Ayrıca, ailede kaç nüfus yaşıyor? Bireyler arasındaki ilişkiler nasıl? Büyükler küçüklere sevgiyle, küçükler de büyüklere karşı saygıyla davranıyorlar mı,? Aile bireylerinin kaç yaşından yukarıdakiler vakit namazı kılıyor…bütün bunları rapor edip taraflara sunarlardıdı. Aileler de  ona göre kararını verirdi.
Ama şimdiki denetimcilerin (sarraf) işi çok kolay.. İster oğlan, ister kız tarafı olsun yapacakları tek iş; bir punduna getirip (ahırın ardına değil) evin reisinin (kadın erkek farketmez) ardına bakmak!
Kuyruğu var mı yokmu?
Varsa ne kadar uzun….
Malûm ne kadar uzun kuyruk, o kadar çok varlık!!!